Ngày ấy chúng ta tuổi mười lăm, mười sáu, đã choáng váng tâm hồn trong những ngày đầu hòa bình và thống nhất của đất nước. Các bạn ta đã tập tành bước vào nề nếp mới của đời sống xã hội chủ nghĩa, và trong cuộc sống được xếp đặt kỹ càng đó, văn chương cách mạng cũng đã đi vào chúng ta như muôn ngàn thứ khác.
Chúng ta đã bỏ lại sau lưng những mượt mà quá khứ, những rung động ban đầu của tình yêu tuổi dại: “Làm sao định nghĩa được tình yêu. Có nghĩa gì đâu một buổi chiều...”; đã đánh rớt dọc đường những ngậm ngùi dĩ vãng “Đưa người ta không đưa sang sông. Sao nghe tiếng sóng ở trong lòng...”; đã chia tay những lãng mạn về một thời chinh chiến mịt mù: “Xa quá rồi em người mỗi ngã. Bên này đất nước nhớ thương nhau...”. Thay vào đó, các bạn ta đã bừng bừng lên cơn sốt cách mạng với những giòng thơ “Khóc là: nhục, rên: hèn, van: yếu đuối. Và dại khờ là những lũ người câm…”
Ngày ấy chúng ta tuổi mười lăm, mười sáu, đã choáng váng tâm hồn trong những ngày đầu hòa bình và thống nhất của đất nước. Các bạn ta đã tập tành bước vào nề nếp mới của đời sống xã hội chủ nghĩa, và trong cuộc sống được xếp đặt kỹ càng đó, văn chương cách mạng cũng đã đi vào chúng ta như muôn ngàn thứ khác.
Chúng ta đã bỏ lại sau lưng những mượt mà quá khứ, những rung động ban đầu của tình yêu tuổi dại: “Làm sao định nghĩa được tình yêu. Có nghĩa gì đâu một buổi chiều...”; đã đánh rớt dọc đường những ngậm ngùi dĩ vãng “Đưa người ta không đưa sang sông. Sao nghe tiếng sóng ở trong lòng...”; đã chia tay những lãng mạn về một thời chinh chiến mịt mù: “Xa quá rồi em người mỗi ngã. Bên này đất nước nhớ thương nhau...”. Thay vào đó, các bạn ta đã bừng bừng lên cơn sốt cách mạng với những giòng thơ “Khóc là: nhục, rên: hèn, van: yếu đuối. Và dại khờ là những lũ người câm…”
Thời gian trôi nhanh như dòng máu đỏ. Cái hào quang xã hội mới cũng lịm tắt dần với trưởng thành và nhận thức trong ta. Quay lưng lại với con đường vinh quang được đảng ra công dàn dựng, chúng ta rẽ bước tìm vào những con hẻm rất thực của cuộc đời. Và chúng ta đi.
Đi với khắc khoải của Trần Dần. “Đi không thấy phố. Không thấy nhà. Chỉ thấy mưa sa trên màu cờ đỏ”. Đi với nỗi đau của Phùng Quán: “Người làm xiếc đi trên dây rất khó. Nhưng chưa khó bằng làm nhà văn. Đi trọn đời trên con đường chân thật“. Chúng ta đi. Đi với Trần Nam Hương để thấy: “Đã có một thời nỗi đau ta phải giấu. Ta đánh mất ta trong nửa con người. Bài thơ phải cắt đi phần thật nhất. Trang báo ta cầm chỉ đọc những niềm vui”.
Chúng ta đã từ giã con đường tráng nhựa của đảng vinh quang để tỏa ra khắp nẻo đường lầy lội của quê hương. Vì sao? Vì như Chế Lan Viên, chúng ta đã nhận thức được rằng con đường tráng nhựa đó chỉ là những bánh vẽ: “Chưa cầm lên nếm, anh đã biết là bánh vẽ. Thế nhưng anh vẫn ngồi vào bàn cùng bè bạn. Cầm lên nhấm nháp...”. Chúng ta nhấm nháp cho xong những yếu hèn của bản ngả và chúng ta lại đi.
Đi để trở về chốn cũ. Để mĩm cười trước những ngậm ngùi của Tố Hữu cuối đời bị mời ra khỏi chiếu hoa của đảng, và thấy rằng chốn cũ ngày về đã không còn nữa: “Không, chính xưa anh ở chốn này. Tre già còn đó miếu còn đây. Lòng bâng khuâng mải ôn ngày cũ. Chợt tiếng người đâu: “chú hỏi ai”. Đi. Vật vã đi. Để thấy những mất mát cuộc đời của bao thế hệ: “Anh hỏi nhà anh không phải đây. Rồi thôi quay đóng cửa then gài. Để ngoài sương gió chiều pha lạnh. Dưới khóm tre già khách đứng ngây…”
Bạn thân mến. Con đường chúng ta đi đó có kẻ trước người sau và gặp nhau trong cùng một nỗi ngậm ngùi. Ngậm ngùi của những kẻ đã góp vốn cuộc đời cho những tên buôn người, bán nước. Ngậm ngùi của những kẻ đã một lần như Tố Hữu đem máu vào thơ: “Khóc là: nhục, rên: hèn, van: yếu đuối. Và dại khờ là những lũ người câm…” và rồi cũng một lần như Dương Thu Hương đem nước mắt vào văn: “Một dân tộc dũng cảm biết bao trong chiến tranh và hèn mọn biết bao trong cuộc sống thời bình…”. Chúng ta gặp nhau để một lần cuối chia tay những ngậm ngùi cứ mãi loay hoay trong vòng tròn oan nghiệt dưới tấm bảng chỉ đường đi hoài không tới của đảng vinh quang.
Ngày hôm nay chúng ta đứng trước một điểm khởi đầu mới. Chúng ta gặp nhau ở chốn này để chia nhau chút lòng can đảm còn sót lại trong trái tim và giòng máu của giống nòi. Chúng ta gặp nhau trong từ bi của mẹ, trong hoài vọng của cha, trong ước mơ của chị, trong giòng sống của em. Gặp lại. Để cùng nhau phá tan cái vòng tròn oan nghiệt. Để đất nước hồi sinh. Để cuộc đời đáng sống. Và văn chương không còn phải ngậm ngùi.
Vũ Đông Hà – viết lại những dòng cũ.
No comments:
Post a Comment